ΚΡΙΤΙΚΗ ΓΙΑ ΤΗΝ ΤΑΙΝΙΑ ΚΑΛΑΒΡΥΤΑ 1943
Όταν ετοιμάζεσαι να πας στο σινεμά για να παρακολουθήσεις μια ταινία με τίτλο Καλαβρυτα 1943, μονο και μόνο απο τον τίτλο εχεις μια ιδέα για τη συγκινησιακή κατάσταση που θα νιώσεις αλλα και τα ιστορικά γεγονότα με τα οποία θα έρθεις αντιμέτωπος.
Οι μνήμες του επους του 40 στα βουνά της Πινδου , αλλα και της φρικαλεότητας της γερμανικής κατοχής 1941-1944, είναι ακόμα νωπές για τους Έλληνες. Πόσο μάλλον όταν υπάρχουν δίπλα μας ηλικιωμένοι άνθρωποι αυτόπτες μάρτυρες των οσων τραγικών συνέβησαν εκείνη την εποχή.
Μια τόσο μεγάλη παραγωγή λοιπόν η οποία ετοίμαζε εδω και 3 χρόνια την ταινία, θα έπρεπε να έχει λάβει υπ οψιν, την ωμή πραγματικότητα. Ειναι κατανοητό πως για να περάσεις κάποια μηνύματα και να δείξεις εικόνες μέσω του κινηματογράφου πρέπει κάπως να εξωραΐσεις τα πράγματα ωστε να μπορεί ο θεατής να παρακολουθεί χωρίς να είναι μόνιμα συγκινημένος σε συνεχή ψυχολογικη αναστάτωση. Προσωπικά δεν έχω πρόβλημα με αλλαγες και παραλείψεις που γίνονται πάντα σε τέτοιου είδους ιστορικές ταινίες όλων των ειδων, ελληνικες και ξένες. Αλλα κάπου η μυθοπλασία έχει τα όρια της. Άλλο η παράλειψη και η αλλαγή και άλλο η διαστρέβλωση της πραγματικότητας.
Οι Γερμανοι ναζί δεν ήρθαν(ποτέ) με φιλικές διαθέσεις. Δεν ήρθαν ούτε για να θαυμάσουν τη φυσική ομορφιά της Ελλαδας ουτε για να μείνουν στα παλια νεοκλασσικά και αρχοντικά σπίτια μας, και φυσικά δεν πήγαν στα Καλαβρυτα για να ζήσουν στην ελληνική εξοχη. Για όποιον έχει μια μικρή ιστορική γνώση ή έψει επισκεφθεί το μνημείο των Καλαβρύτων αλλα και το μουσείο που υπάρχει εκεί, η ταινία έρχεται σαν γροθιά στο στομάχι για να ανατρέψει ότι ξέραμε μέχρι σήμερα.
Η ξεκάθαρη ιστορική αλλοιωση , με την επίμαχη σκηνή του Αυστριακού στρατιώτη που σώζει τα γυναικόπαιδα απ το σχολείο είναι το λιγότερο τραγική και καλώς σηκώνει θύελλα αντιδράσεων απο Συλλόγους της τοπικής κοινωνίας. Αν κάποιος αναζητήσει τυχαία 3-4 μαρτυρίες ανθρώπων που έζησαν τα φρικτα εκεινα γεγονότα θα διασταυρώσει οτι δεν υπήρχε στρατιώτης είτε Αυστριακός είτε Γερμανός που να βοήθησε οποιοδήποτε Έλληνα. Αφάνισαν χωριά , λεηλάτησαν σπίτια και περιουσίες και πυρπόλισαν οτι έβρισκαν μπροστά τους. Δεν θα στεκόντουσαν ποτέ στο διλημμα να λυπηθούν κανέναν.
Αλλά η σκηνή των 5 δευτερολέπτων ας δεχτούμε οτι είναι μυθοπλασία. Είναι μήπως μυθοπλασία και η “Αβραμιαία Φιλοξενία” των Ελλήνων στους Γερμανούς στρατιώτες ; Είναι μυθοπλασία η καλή συμπεριφορά των Γερμανών προς τα παιδιά και τις γυναίκες ; ή είναι μυθοπλασία η σκηνή της κόσμιας επίταξης ;
Όσον αφορά τον κώδικα ηθικής που πάει να περάσει η ταινία, δυστυχώς και εκει αποτυγχάνει. Όποιο ηθικό μήνυμα και να ήθελε να περάσει ο σκηνοθέτης δεν το πετυχε ούτε στο πιο γενικευμένο πλαίσιο. Η ταινία εστιαζει σε λάθος πρόσωπα και καταστάσεις και παρεκλίνει απ το προφανές βαφτίζοντας ήρωες τους λαθος ανθρώπους.
Κανείς ποτέ δεν εκβίασε τις κατοχικές αποζημιώσεις όπως παρουσιάζεται. Αυτο που όμως θελουμε ΟΛΟΙ είναι η πλήρης ΗΘΙΚΗ δικαιωση έστω και τώρα. Ωστε αυτος ο διαχωρισμος, που τονίζεται στο έργο, του γερμανικου κρατους του Χιτλερ με το σημερινο να είναι ουσιώδης και αληθινός. Μήπως και καταφέρουν να βρουν γαλήνη οι ψυχες που σφαγιάστηκαν.
ΥΓ
Σας δίνουμε μια αυτούσια μαρτυρία ενος ατομου που έζησε τη φρικη στις 13 Δεκέμβρη 1943
Ο δεκατριάχρονος τότε, Γεώργιος Δ. Δημόπουλος, αυτόπτης μάρτυρας των τραγικών γεγονότων που διαδραματίστηκαν το πρωϊνό εκείνο στο Δημοτικό Σχολείο, έχει καταθέσει σαν ιστορική έρευνα την προσωπική του εμπειρία, όπως την έζησε μαζί με τις Καλαβρυτινές Μανάδες και τα άλλα παιδιά. Γράφει τα εξής: Όσο για τον Αυστριακό που τάχα άνοιξε την πόρτα: ήμουν ο πρώτος που πέρασε την κεντρική σιδερένια πόρτα που ήταν και η έξοδος του περιβόλου του Σχολείου. Αυτή, λοιπόν, η πόρτα που λέγεται ότι άνοιξε κάποιος Αυστριακός στρατιώτης, αυτό σαφώς και μετά άκρας βεβαιότητος ομολογώ ότι ουδέποτε την έκλεισαν, έτσι ώστε, κανείς δεν την άνοιξε, ήταν απ’ την είσοδο μας στο Σχολείο έως και την έξοδό μας από αυτό, διάπλατα ανοιγμένη. Άλλωστε, δεν εξυπηρετούσε τίποτε το κλείσιμό της. Κανένας Αυστριακός, αυτό είναι εντελώς ανυπόστατο και ανύπαρκτο. Αυτό είναι δεδομένο και ξεκάθαρο. ΄Οποιος τολμά να πει κάτι τέτοιο δεν είναι παρά ένας βέβηλος που παραποιεί τα γεγονότα. Κανένας οίκτος, ανύπαρκτο το έλεος, καμιά ανθρωπιά από κανέναν εκείνες τις ώρες”
ΥΓ2 Πηγή Ελληνικού Στρατού
Όμως, το πρωί της 13ης ∆εκεμβρίου, ημέρα ∆ευτέρα, χτύπησαν οι καμπάνες της κεντρικής εκκλησίας και δόθηκε διαταγή να συγκεντρωθούν όλοι οι κάτοικοι στο δημοτικό σχολείο,αφού πάρουν μαζί τους μία κουβέρτα και τρόφιμα μίας ημέρας. Στη συνέχεια, οι γυναίκες, τα παιδιά και οι λιγοστοί υπερήλικες της πόλης κλείστηκαν σε αίθουσες διδασκαλίας, ενώ όλοι οι άνδρες από 14 έως 65 ετών οδηγήθηκαν σε φάλαγγες σε κοντινή επικλινή τοποθεσία, τη Ράχη του Καππή. Ο χώρος ήταν προσεκτικά επιλεγμένος, καθώς η αμφιθεατρική του διαμόρφωση δε θα επέτρεπε σε κανέναν να γλιτώσει από τις ριπές των πολυβόλων που είχαν τοποθετηθεί περιμετρικά. Το μεσημέρι της ίδιας ημέρας, με τη ρίψη φωτοβολίδων, δόθηκε το σύνθημα της εκτέλεσης. Οι ριπές των πολυβόλων θέρισαν τους Καλαβρυτινούς. Το έγκλημα ολοκληρώθηκε με τις χαριστικές βολές στους επιζώντες. Τελικά, διασώθηκαν δεκατρία άτομα που «θάφτηκαν» κάτω από τα σώματα των εκτελεσθέντων.Στο δημοτικό σχολείο τα γυναικόπαιδα έζησαν στιγμές αγωνίας και τρόμου, καθώς οι φλόγες έζωναν το κτήριο. Σπάζοντας πόρτες και παράθυρα κατάφεραν να ξεφύγουν και αναζήτησαν τους οικείους τους. Ανηφορίζοντας προς τον αγρό όπου οι Γερμανοί είχαν οδηγήσει τους άνδρες αντίκρισαν το φρικιαστικό θέαμα πατεράδων, γιων και αδελφών που κείτονταν νεκροί.Το δράμα ολοκληρώθηκε τις επόμενες ημέρες, με τις Καλαβρυτινές να σκάβουν πρόχειρους τάφους για να θάψουν τους νεκρούς τους. Με τις κουβέρτες που είχαν μαζί τους, μετέφεραν ορισμένους στο νεκροταφείο, ενώ άλλους τους έθαψαν στο λόφο.Στην Τελική Αναφορά Πεπραγμένων της 117 Μεραρχίας Κυνηγών της 19ης Ιανουαρίου 1944 αναφέρεται ότι καταστράφηκαν εικοσιτέσσερα χωριά και τρεις μονές, οι εκτελέσεις, δε, ανήλθαν σε 696 άτομα. Η επιχείρηση ολοκληρώθηκε στις 14 ∆εκεμβρίου 1943 και οι γερμανικές μονάδες επέστρεψαν στη βάση τους.
Συνταγματάρχης (ΠΒ) Ιωάννης Γεμενετζής Ιστορικός – Υποδιευθυντής ΓΕΣ/∆ΙΣ
προηγούμενο άρθρο